Polski ekosystem płatności w pierwszych miesiącach pandemii COVID-19

Epidemia COVID-19 nie ma precedensu we współczesnej historii, a jej długofalowego wpływu nie jesteśmy w stanie przewidzieć. Postawiła przed całą gospodarką olbrzymie wyzwania, związane z koniecznością dostosowania się do „nowej normalności”. Są jednak sektory, które mogły wejść w ten trudny okres bez konieczności dodatkowego przygotowania, dzięki już posiadanym narzędziom i technologii. Wojciech Rybak, wiceprezes zarządu Euro Banku i Banku Millennium, w trakcie panelu „Świat płatności w nowej rzeczywistości. Szanse i wyzwania” na Europejskim Kongresie Finansowym Online[1] zaliczył do nich branżę bankową. To jedna z wielu ciekawych tez, które pojawiły się w czasie debaty, którą miałem przyjemność moderować

Polacy przenoszą się do zakupów internetowych – często po raz pierwszy

Spoglądając szerzej, poza branżę bankową - wielu spośród nas miało dostęp do narzędzi, które pozwoliły nam szybko przenieść nasze codzienne zakupy do internetu. Potwierdzili to w trakcie tej samej debaty Marcin Giżycki, wiceprezes ING Banku Śląskiego, a także Andrzej Pyka, Dyrektor Obszaru Transformacji Bankowości Detalicznej w Santander Bank Polska, którzy także brali udział w debacie. Zdaniem Andrzeja Pyka w okresie najbardziej intensywnego lockdownu można było zaobserwować 30-procentowy wzrost obrotów w sektorze e-commerce. Nie bez znaczenia jego zdaniem był także trwały wzrostu udziału płatności cyfrowych w ogólnej liczbie rozliczeń. Pokazuje to, jak szybko przenieśliśmy się z naszymi zakupami do internetu.

Marek Tomczuk, wiceprezes Banku Pekao, podał z kolei przykład branży spożywczej, zaopatrującej konsumentów w produkty pierwszej potrzeby, która zanotowała bardzo wysokie dwucyfrowe wzrosty sprzedaży elektronicznej. [2] Wszystkie przytoczone dane są zbieżne z obserwacjami Visa. W porównaniu z kwietniem 2019 roku, odnotowaliśmy wzrost liczby transakcji w e-handlu z wykorzystaniem kart Visa w Polsce o 20%. W tym samym czasie, liczba posiadaczy kart Visa w Polsce, którzy po raz pierwszy zapłacili kartą online wzrosła o 5%. To przekłada się na bardzo dużą liczbę nowych konsumentów, którzy w  takiej formy płatności skorzystali po raz pierwszy. Zmiany dotyczą nie tylko Polski. Już 70 procent płatności Visa w Europie to płatności zbliżeniowe, zaś średnia wartość koszyka zakupowego w transakcjach zbliżeniowych w Polsce wzrosła o 10% na przestrzeni ostatnich miesięcy [3].

Nie bez znaczenia była tutaj skuteczna reakcja Visa i całego ekosystemu płatniczego na oczekiwania sygnalizowane przez konsumentów, przedsiębiorców oraz regulatora w czasie pandemii - przyspieszenie podniesienia obowiązującego w Polsce limitu dla transakcji zbliżeniowych Visa bez podawania PIN-u (50 zł), do wysokości 100 zł. Warto dodać że podniesienie limitu zostało już wcześniej uzgodnione z uczestnikami ekosystemu bankowego w Polsce i uzyskało akceptację Narodowego Banku Polskiego.

Długofalowe wyzwania – cyfryzacja płatności

Pierwsza reakcja na pandemię już za nami. Teraz wyzwaniem jest poradzenie sobie z jej długofalowymi skutkami. Tutaj olbrzymie znaczenie będą miały płatności cyfrowe, sprzyjające zalecanemu przez ekspertów dystansowi społecznemu. Są także istotnym elementem w procesie odbudowy gospodarek po ich wielotygodniowym zamrożeniu, w obecnej sytuacji stopniowego nadrabiania strat poniesionych zarówno przez konsumentów, jak i przedsiębiorców. Płatności cyfrowe m.in. wspierają bezpieczniejszy transport publiczny, ułatwiają i przyspieszają świadczenie usług socjalnych przez rząd oraz inicjatywy społeczne (m.in. organizacji charytatywnych) na rzecz osób najbardziej potrzebujących wsparcia.

Tę tezę potwierdza ciekawy wątek poruszony w trakcie debaty. Zdaniem Marcina Giżyckiego przedsiębiorcy w czasach przed pandemią nie w pełni zdawali sobie sprawę z kosztów i problemów, jakie generuje operowanie gotówką. Gospodarczy lockdown sprawił, że nagle proste czynności, takie jak dostarczenie czy zdeponowanie utargu, stały się wyzwaniem – i dlatego zwrócili się ku płatnościom cyfrowym. Z drugiej strony jak zauważył Andrzej Pyka, nie staniemy się „Singapurem”, a proces cyfryzacji społeczeństwa, nawet pomimo zaawansowanej infrastruktury będzie rozłożony na lata. To wynik przyzwyczajeń, które mamy[4].

Edukacja i bezpieczeństwo to kluczowe wyzwania

Ten kierunek – postępujące zwiększenie znaczenia płatności cyfrowych – wymaga bezpieczeństwa danych oraz użytkowników. Wykorzystanie globalnego systemu VisaNet, korzystajacego z centrów przetwarzania danych rozmieszczonych w kilku dość odległych miejscach świata, zwiększa odporność i przepustowość systemu oraz daje kontrolę operacyjną. Równocześnie bezpieczeństwem każdej wykonywanej transakcji stoi najnowocześniejsza, globalna sieć, czerpiąca z innowacyjnych rozwiązań w zakresie przeciwdziałania internetowym przestępcom i próbom zakłócania funkcjonowania systemu. Efekty widać między innymi w Polsce. Według NBP, udział procentowy oszustw w liczbie i wartości transakcji kartowych w Polsce od kilku lat utrzymuje się na bardzo niskim poziomie, zwłaszcza na tle innych krajów UE[5].

Choć wszyscy uczestnicy debaty podkreślali, że Polacy – zarówno konsumenci jak i przedsiębiorcy, skierowali się w stronę rozwiązań cyfrowych, to jednak nadal potrzebują na tym polu wsparcia. Mówili o edukacji. To ważne. Sądzę jednak, że równie ważne jest wspieranie, szczególnie przedsiębiorców w przejściu do e-commerce. Visa oferuje, zwłaszcza mikro- i małym, przedsiębiorstwom profesjonalną pomoc w rozpoczęciu bądź rozwijaniu sprzedaży online i przyjmowaniu płatności cyfrowych. Więcej o tych rozwiązaniach można przeczytać w artykule, który dotyczył radzenia sobie z oszustwami w e-commerce opublikowanym niedawno na tym blogu.

Visa także postanowiła włączyć się w edukację. Już po zakończeniu debaty Visa ogłosiła, pomoc dla 8 milonów małych, europejskich firm, które ucierpiały w skutek zamrożenia gospodarki. Z jednej strony wsparcie obejmuje, przy wsparciu partnerów, przenoszenie działalności do internetu i pomoc w wykorzystaniu płatności cyfrowych.  Z drugiej właśnie edukację – zachęcanie konsumentów do wspierania małych firm. Podczas gdy w całej Europie firmy wznawiają działalność, Visa uruchomiła kilka inicjatyw, aby zachęcać i motywować konsumentów do kupowania lokalnych produktów i stale przypomina, że to ważne, gdzie kupujesz. Więcej na ten temat możecie przeczytać w komunikacie prasowym: „Visa wspiera ożywienie gospodarcze w Europie, oferując pomoc milionom małych firm”.

„Debata Świat płatności w nowej rzeczywistości. Szanse i wyzwania” pokazała, że choć czeka nas jeszcze wiele wyzwań, to jesteśmy, w Polsce w stosunkowo dobrej sytuacji.[6]  Dlatego w Visa konsekwentnie realizujemy długofalową strategię , która na przestrzeni lat zbudowała globalną rozpoznawalność i zaufanie do marki. Działamy w obszarach wymagających natychmiastowej aktywności, wychodząc naprzeciw potrzebom i oczekiwaniom naszych klientów, partnerów biznesowych i instytucji publicznych.

Tych z Państwa, których zainteresowało moje podsumowanie, zapraszam do obejrzenia całej debaty, dostępnej online.

[1], [2], [4], [6] Wypowiedzi w trakcie debaty „Świat płatności w nowej rzeczywistości. Szanse i wyzwania” w trakcie Europejskiego Kongresu Finansowego Online, 17.06.2020 (https://youtu.be/Q3m_3W0acy8?t=7915).

[3] Dane pochodzą z systemów transakcyjnych Visa, kwiecień 2020 r.

[5] System Płatniczy w Polsce, Narodowy Bank Polski, grudzień 2019 r.,  
źródło: https://www.nbp.pl/systemplatniczy/system/system_platniczy_w_polsce.pdf

Opisy przypadków, porównania, statystyki analizy oraz rekomendacje odnoszą się do stanu obecnego. Ich publikacja ma cel informacyjny i nie należy się na nich opierać w zakresie doradztwa operacyjnego, marketingowego, prawnego, technicznego, podatkowego, finansowego lub jakiekolwiek innego. Visa Inc. gwarantuje kompletności ani dokładności informacji zawartych w tym dokumencie. Nie przyjmuje także żadnej odpowiedzialności, która może wynikać z polegania na takich informacjach. Informacje zawarte w niniejszym dokumencie nie stanowią porady inwestycyjnej ani prawnej, a czytelników zachęca się do zasięgnięcia porady kompetentnego specjalisty, jeżeli jest wymagana.